Phân tích những ảnh hưởng từ cuộc chiến Nga – Ukraine đến thị trường thế giới và Việt Nam

Chiến tranh giữa Nga và Ukraine nổ ra không chỉ làm biến động thị trường toàn cầu mà còn ảnh hưởng tới cả tình hình an ninh – chính trị của khu vực và trên thế giới.

Dưới đây là một số kịch bản được giới chuyên gia dự đoán có thể xảy ra với thị trường thế giới khi chiến tranh giữa Nga và Ukraine tiếp diễn kéo dài, theo một bài viết do hãng thông tấn Reuters vừa đăng tải.

Biến động các kênh trú ẩn tài sản

Thông thường, phản ứng của các nhà đầu tư khi thị trường xảy ra biến cố nguy cơ rủi ro cao là vội vã đi tìm các kênh trái phiếu để trú ẩn tài sản. Lần này cũng vậy, không nằm ngoài quy luật đó. Cuộc chiến Nga-Ukraine chỉ vừa mới nổ ra đã làm giá dầu tăng liên tục trong ngày, kéo theo lạm phát tăng vọt.

Hiện nay, tình hình lạm phát chung của thế giới đang ở mức cao kỉ lục trong nhiều thập niên. Việc ngân hàng Mỹ tăng lãi suất lên chỉ là vấn đề thời gian được dự đoán sẽ làm các thị trường trái phiếu chệch choạc và lợi suất trái phiếu Đức bật lên khỏi mức 0% lần đầu tiên kể từ năm 2019. Tuy nhiên, cuộc chiến giữa Nga và Ukraine có thể sẽ làm thay đổi mạnh mẽ tình hình này.

Từ lâu, đồng tiền Thụy Sĩ đã được các nhà đầu tư chọn là một kênh trú ẩn an toàn mỗi khi xảy ra biến cố. Trên thị trường ngoại hối, hối suất giữa đồng euro – franc Thụy Sĩ vốn được xem là chỉ số tiêu biểu nhất cho các mối rủi ro địa chính trị trong khu vực đồng euro đã đạt mức cao nhất vào cuối tháng giêng năm nay. Ngoài ra, vàng cũng là một nơi trú ẩn an toàn thì nay đã đạt đỉnh cao nhất trong vòng 13 tháng qua.

Thị trường ngũ cốc và lúa mì chao đảo

Bất kỳ sự cố nào xảy ra làm ngăn cản dòng chảy của ngũ cốc từ khu vực biển Bắc cũng đều làm giá cả leo thang. Cuộc chiến tranh Nga – Ukraine bùng nổ đã đổ thêm dầu vào cơn hỏa hoạn lạm phát giá thực phẩm trong bối cảnh sức mua của thế giới vốn đã bị ảnh hưởng nặng nề do đại dịch Covid-19 gây ra.

Hoạt động thông thương, vận chuyển xuất khẩu ngũ cốc của 4 nhà xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu bao gồm Ukraine, Nga, Kazakhstan và Romania sẽ phải bị gián đoạn bởi chiến tranh. Hiện tại Ukraine là nhà xuất khẩu bắp lớn thứ 3 trên thế giới trong niên vụ 2021/2022 và là nhà xuất khẩu lúa mì lớn thứ 4. Còn Nga là nhà xuất khẩu lúa mì số 1 thế giới.

Thị trường khí đốt và dầu thô giá tăng phi mã

Thị trường năng lượng dễ bị tổn thương nhất khi chiến tranh nổ ra. Nga hiện là quốc gia cung cấp khoảng 35% nhu cầu khí tự nhiên cho Tây Âu thông qua các đường ống xuyên qua lãnh thổ Ba Lan và Belarus, Đức và lãnh thổ Ukraine đến các nước khác.

Trong năm 2020, khối lượng khí đốt do Nga cung cấp cho Tây Âu đã bị suy giảm vì lệnh phong tỏa trong khi nhu cầu vẫn tăng vọt. Năm ngoái, nguồn cung cấp này vẫn chưa được phục hồi hoàn toàn thì nay những khó khăn do cuộc chiến tranh gây ra đã làm giá cả leo lên mức kỷ lục.

Nga tấn công Ukraine, khí tự nhiên từ Nga thông qua Urkaine và Belarus sẽ giảm xuống đáng kể và giá cả có thể sẽ lập lại kịch bản cao tương tự như trong quí 4 năm ngoái. Đồng thời cũng làm tăng sự phụ thuộc của các quốc gia Tây Âu vào Nga.

Trong khi đó, nguồn cung giảm xuống hoặc bị gián đoạn cũng có thể ảnh hưởng đến thị trường khí đốt. Ukraine là quốc gia giúp chuyển dầu từ Nga cho Skovakia, Hungary và Cộng hòa Séc. Năm 2021, Ukraine là nơi trung chuyển 11,9 triệu tấn dầu Nga, thấp hơn mức 12,3 triệu tấn năm 2020.

Theo ngân hàng đầu tư Mỹ JPMorgan, cuộc xung đột Nga-Ukraine có thể làm giá dầu tăng dựng đứng. Nếu giá dầu vọt lên mức 150 đô la Mỹ một thùng, tổng sản phẩm quốc nội (GPD) toàn cầu sẽ giảm 0,9% vào quí 1 năm nay so với cùng kỳ năm ngoái và lạm phát toàn cầu sẽ tăng hơn gấp đôi lên mức 7,2%.

Các công ty sẽ phải chịu rủi ro và ảnh hưởng nặng nề

Các công ty đang hoạt động tại Phương Tây và Nga, Ukraine nói riêng chắc chắn sẽ chịu nhiều ảnh hưởng tiêu cực nhất, mặc dù với những công ty năng lượng, thiệt hại doanh thu sẽ được bù đắp nhờ giá dầu tăng.

Tiêu biểu như hãng dầu Anh BP đang sở hữu 19,75% cổ phần của Rosneft, công ty năng lượng có trụ sở tại thủ đô Moscow (Nga) chiếm đến một phần ba sản lượng của công ty này. Ngoài ra, BP cũng có cổ phần trong một số liên doanh khai thác dầu lớn nhất nước Nga.

Tiếp đó đến hãng Shell chiếm 27,5% cổ phần của Sakhalin 2, nhà máy khí tự nhiên đầu tiên của nước Nga hiện đang sản xuất 1/3 sản lượng khí xuất khẩu từ Nga. Hiện tại, Shell cũng có chân trong các liên doanh cùng kinh doanh với công ty năng lượng quốc doanh khổng lồ Gazprom của Nga.

Xem thêm: Giá nhà đất toàn cầu tăng – Trung Quốc đi ngược lại thế giới!

Còn hãng dầu Mỹ Exxon lại chiếm dữ một lượng cổ phần khá lớn trong một công ty con của dự án dầu khí Sakhalin-1 cùng với công ty quốc doanh ONGS của Ấn Độ và Công ty Equinor của Na Uy. Tất cả đều đang hoạt động tốt tại Nga.

Nếu xét về lĩnh vực tài chính, Tây Âu là khu vực có nguy cơ rủi ro cao bởi theo ước tính có tới khoảng 39% lợi nhuận ròng của ngân hàng Raiffeisen thuộc Áo đến từ những công ty con của họ đóng tại Nga; trong khi chỉ số này của công ty OTP và UniCredit tại Hungary là 7%. Ngoài ra, tỷ lệ này của Societe Generale tại Paris, (Pháp) và ING (Hà Lan) lần lượt là 6% và thấp hơn 1%.

Nếu xét về rủi ro nợ khi cuộc chiến bùng nổ, các ngân hàng Pháp và Áo là những chủ nợ lớn nhất với con số khổng lồ là 24,2 tỉ và 17,2 tỉ đô la Mỹ. Tiếp theo sau là những nhà băng của Mỹ với 16 tỉ đô la, Nhật với 9,6 tỉ và Đức với 8,8 tỉ.

Các ngành nghề khác cũng khó tránh bị ảnh hưởng. Hãng xe hơi Pháp Renault hàng năm thu về 8% lợi nhuận trước lãi vay và thuế củ từ nước Nga. Còn tập đoàn bán lẻ Đức Metro AG có tới 93 cửa hàng tại Nga hàng năm đóng góp 10% doanh số và 17% lợi nhuận về quốc nội. Hãng bia Đan Mạch Carlsberg sở hữu công ty bia nội địa lớn nhất Baltika chiếm 40% thị phần tại nước Nga.

Trái phiếu và tiền tệ rớt giá mạnh

Từ nhiều tháng nay, căng thẳng liên tục leo thang đã làm cho trái phiếu của 2 quốc gia láng giềng Nga và Ukraine sụt giảm nghiêm trọng so với trái phiếu của các quốc gia khác. Do đó, cuộc chiến nổ ra chắc chắn trái phiếu của cả hai sẽ phải hứng chịu thêm nhiều thiệt hại, tổn thất nặng nề.

Thị trường trái phiếu Ukraine chiếm chủ yếu là các khoản chuyến đổi của các nhà đầu tư mới nổi, trong khi thứ hạng trái phiếu của nước Nga trên các thị trường vốn đã liên tục sụt giảm trong mấy năm gần đây vì cấm vận và xung đột địa chính trị nay càng trở nên bi đát.

Tuy nhiên, tiền tệ của cả Nga và Ukraine sẽ không tránh khỏi việc chịu tổn thất từ trước khi đồng hryvnia của Ukraine rớt xuống đáy trong bảng xếp hạng tiền tệ và đồng rúp của Nga đứng ở vị trí thứ năm từ dưới lên.

Nếu cuộc chiến còn kéo dài với những căng thẳng leo thang thì chắc chắn thị trường Vnindex Việt Nam sẽ giảm, nhiều nhà đầu tư sẽ phải gánh chịu những tổn thất nặng nề nếu không tỉnh táo để rút lui sớm.

Bất động sản vẫn là nơi trú ẩn an toàn nhất

Cho dù cuộc chiến Nga và Ukraine đang bùng nổ thì bất động sản vẫn là kênh trú ẩn an toàn nhất. Vì bất động sản là tài sản thực và bền vững, chúng không hề bị phá hủy bởi thời gian hay bất kỳ tác động vật lý nào, kể cả chiến tranh. Ngoài 2 quốc gia trực tiếp tham chiến, thị trường đầu tư sẽ bị ảnh hưởng và gián đoạn còn với những thị trường khác mới nổi như Trung Quốc, Việt Nam… bất động sản vẫn là kênh đầu tư được lựa chọn nhiều nhất với các hoạt động giao dịch diễn ra sôi nổi cùng sức nóng và sự phục hồi của nền kinh tế.